Systemy wykrywania i sygnalizacji pożaru to zespół urządzeń, których zadaniem jest wykrycie i zasygnalizowanie niebezpieczeństwa jakim jest zaistnienie pożaru. Systemy te składają się z centrali alarmowej, czujniki dymu i temperatury, sygnalizatorów akustycznych i akustyczno-optycznych.
Systemy wykrywania i sygnalizacji pożaru mogą współpracować z innymi systemami bezpieczeństwa np. systemami oddymiania, systemami kontroli dostępu ,telewizji przemysłowej oraz dźwiękowymi systemami ostrzegania.
Nowoczesne systemy przeciwpożarowe potrafią określić dokładnie co do danego czujnika z którego miejsca chronionego budynku nadszedł sygnał o zagrożeniu pożarowym.
Systemy pożarowe w niektórych obiektach, które spełniają odpowiednie wymogi ochrony pożarowej są podłączone do stacji monitorowania alarmów (SMA) zlokalizowanej na stanowisku dyżurnego straży pożarnej. W przypadku zaistnienia alarmu niemal natychmiast oficer dyżurny na ekranie komputera widzi informacje o zaistniałym zagrożeniu i bezzwłocznie może wysłać na miejsce zdarzenia załogę strażaków w celu weryfikacji zagrożenia i ewentualnej akcji ratowniczo -gaśniczej.
Ustawowe wymogi stosowania systemów ppoż. określa Dziennik Ustaw. z dnia 11 maja 2006 r.
Stosowanie systemów wykrywania i sygnalizacji pożaru wymagane jest na mocy prawa w:
- budynkach handlowych lub wystawowych:
- jednokondygnacyjnych o powierzchni strefy pożarowej powyżej 5 000 m2,
- wielokondygnacyjnych o powierzchni strefy pożarowej powyżej 2 500 m2;
- teatrach o liczbie miejsc powyżej 300;
- kinach o liczbie miejsc powyżej 600;
- budynkach o liczbie miejsc służących celom gastronomicznym powyżej 300;
- salach widowiskowych i sportowych o liczbie miejsc powyżej 1 500;
- szpitalach, z wyjątkiem psychiatrycznych, oraz w sanatoriach - o liczbie łóżek powyżej 200 w budynku;
- szpitalach psychiatrycznych o liczbie łóżek powyżej 100 w budynku;
- domach pomocy społecznej i ośrodkach rehabilitacji dla osób niepełnosprawnych o liczbie łóżek powyżej 100 w budynku;
- zakładach pracy zatrudniających powyżej 100 osób niepełnosprawnych w budynku;
- budynkach użyteczności publicznej wysokich i wysokościowych;
- budynkach zamieszkania zbiorowego, w których przewidywany okres pobytu tych samych osób przekracza trzy doby, o liczbie miejsc noclegowych powyżej 200;
- budynkach zamieszkania zbiorowego niewymienionych w pkt 11, o liczbie miejsc noclegowych powyżej 50;
- archiwach wyznaczonych przez Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych;
- muzeach oraz zabytkach budowlanych, wyznaczonych przez Generalnego Konserwatora Zabytków w uzgodnieniu z Komendantem Głównym Państwowej Straży Pożarnej;
- ośrodkach elektronicznego przetwarzania danych o zasięgu krajowym, wojewódzkim i w urzędach obsługujących organy administracji rządowej
- centralach telefonicznych o pojemności powyżej 10 000 numerów i centralach telefonicznych tranzytowych o pojemności 5 000-10 000 numerów, o znaczeniu miejscowym lub regionalnym;
- garażach podziemnych, w których strefa pożarowa przekracza 1 500 m2 lub obejmujących więcej niż jedną kondygnację podziemną;
- stacjach metra i stacjach kolei podziemnych
- dworcach i portach, przeznaczonych do jednoczesnego przebywania powyżej 500 osób
- bankach, w których strefa pożarowa zawierająca salę operacyjną ma powierzchnię przekraczającą 500 m2;
- bibliotekach, których zbiory w całości lub w części tworzą narodowy zasób biblioteczny.